21 lutego 2020
Wieczór Historyczny
W kalendarzu cyklicznych wydarzeń szkolnych, które odbywają się w Zespole Szkół, już od 13 lat goszczą organizowane tutaj wieczory historyczne, wpisujące się na stałe w tradycje szkoły. Ich celem stało się upamiętnianie ważnych i przełomowych wydarzeń z historii Polski oraz Polaków, a że nasze przebogate, a zarazem bardzo skomplikowane dzieje dostarczają niezmiennie obfitych treści, tematów do takich spotkań nie brakuje.
Tegoroczny wieczór historyczny przebiegał pod hasłem wojny polsko-bolszewickiej i bitwy na przedpolach Warszawy, której setną rocznicę świętujemy właśnie w tym roku. W kulisy tych wydarzeń wprowadził wszystkich wyjątkowy gość, prof. dr hab. Mariusz Wołos. W dwóch odsłonach swoich wykładów ? pierwszym wygłoszonym dla uczniów, a drugim dla społeczności lokalnej ? przybliżył różne aspekty konfliktu, który dla odradzającej się polskiej państwowości mógł rodzić niewyobrażalne wręcz skutki ze szczególnym uwzględnieniem jej wydźwięku międzynarodowego.
Profesor Wołos w pierwszej kolejności zwrócił uwagę na samą nomenklaturę używaną dla owej wojny, przez historyków nazywanej wojną polsko-bolszewicką, polsko-sowiecką czy polsko-radziecką. Jego zdaniem nie była ona tylko walką o stabilizujące się granice, lecz wojną o wszystko. Celem rewolucji bolszewickiej, która wyszła poza granice ?czerwonej Rosji?, było połączenie z rewolucją niemiecką, a temu stanęły na przeszkodzie ambicje odbudowującego swoją niepodległość narodu polskiego.
Profesor przedstawił ponadto strategię walki przyjętą przez polskie dowództwo oraz ukazał rolę Ukrainy w tym konflikcie, sprowadzając ją do pozycji doraźnego sprzymierzeńca Polaków. W swoich wykładach wskazywał również na wielorakość czynników, które przesądziły o naszym zwycięstwie w tym nierównym starciu. Według niego decydujące znaczenie miały szczególnie dwa z nich: pomoc Węgrów, dzięki którym otrzymaliśmy niezbędną do walki amunicję, oraz złamanie sowieckich szyfrów przez Jana Kowalewskiego, niedocenionego i zapomnianego dziś wojskowego i kryptologa.
Z całym naciskiem Profesor Wołos podkreślił, że wojna ta została wygrana wysiłkiem własnym, bez wsparcia zewnętrznego, a o takim jej wyniku zadecydowały waleczność żołnierza i fenomen dowódcy. Rację miał zatem Maxime Weygand, generał francuskiej armii, który mówił: ?To zwycięstwo, które taką radością przejęło Warszawę, jest zwycięstwem polskim?.
Prof. dr hab. Mariusz Wołos to wybitny polski historyk. Głównym nurtem jego zainteresowań badawczych są dzieje stosunków międzynarodowych i polityka zagraniczna Francji, Związku Sowieckiego oraz Polski w pierwszej połowie XX wieku. Ponadto interesuje się historią Drugiej Rzeczypospolitej, dziejami polskiej irredenty przed pierwszą wojną światową i w czasie jej trwania, biografistyką, losami mniejszości narodowych w Polsce i w Europie, ze szczególnym uwzględnieniem losów Żydów oraz Gruzinów, a także historią historiografii w XIX i XX stuleciu, zwłaszcza zaś współczesną historiografią rosyjską i polską.
Od 1 października 1993 roku do 31 maja 2011 roku pracował jako asystent, adiunkt, a następnie profesor nadzwyczajny w Instytucie Historii i Archiwistyki Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, a od 1 stycznia 2006 roku na stanowisku profesora nadzwyczajnego w Instytucie Historii PAN w Warszawie. W latach 2007-2011 był dyrektorem Stacji Naukowej Polskiej Akademii Nauk w Moskwie oraz przedstawicielem Polskiej Akademii Nauk przy Rosyjskiej Akademii Nauk. Obecnie pełni funkcję przewodniczącego polsko-rosyjskiej komisji dwustronnej do spraw doskonalenia treści podręczników szkolnych historii. Od roku 2011 został zatrudniony na stanowisku profesora nadzwyczajnego, a od 1 maja 2016 roku ? na stanowisku profesora zwyczajnego w Katedrze Historii Najnowszej Instytutu Historii i Archiwistyki Uniwersytetu Pedagogicznego im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie. Aktualnie pełni funkcję Prorektora ds. nauki tegoż Uniwersytetu, a w czerwcu ubiegłego roku został również członkiem Rady Doskonałości Naukowej I kadencji.
Prowadził wykłady gościnne w Université Michel de Montaigne-Bordeaux 3 we Francji i Rosyjskim Państwowym Uniwersytecie Humanistycznym w Moskwie, pełnił też funkcję tutora w Les Ecoles Militaires Saint-Cyr ? Coëtquidan (Francja). Jest między innymi członkiem Polskiego Towarzystwa Historycznego, Association internationale d?histoire contemporaine de l?Europe z siedzibą w Strasburgu i Genewie. Utrzymuje stałą współpracę z ośrodkami naukowymi na terenie Rosji, Francji, Austrii, Wielkiej Brytanii i Stanów Zjednoczonych.
Prof. Mariusz Wołos jest autorem ponad 200 publikacji (książek, zbiorów dokumentów, artykułów, recenzji, biogramów), ogłoszonych w językach polskim, rosyjskim, francuskim, angielskim i włoskim. Pośród ważniejszych pozycji książkowych na uwagę zasługują zwłaszcza: Alfred Chłapowski (1874-1940). Biografia ambasadora Polski we Francji, Toruń 1999; Generał dywizji Bolesław Wieniawa-Dłogoszowski. Biografia wojskowa, Toruń 2000; Francja-ZSRR. Stosunki polityczne w latach 1924-1932, Toruń 2004; Przerwana droga do Niepodległej. Kazimierz Piątek ?Herwin? (1886-1915), Warszawa 2016.
W 2013 roku za książkę: O Piłsudskim, Dmowskim i zamachu majowym. Dyplomacja sowiecka wobec Polski w okresie kryzysu politycznego 1925-1926 otrzymał Nagrodę KLIO w kategorii ?monografia naukowa?. Ta sama publikacja była nominowana w plebiscycie na ?Książkę Historyczną Roku?. W 2018 roku Instytut Józefa Piłsudskiego w Ameryce przyznał prof. Mariuszowi Wołosowi nagrodę: Wacław Jędrzejewicz History Medal za ?wybitne osiągnięcia w dziedzinie historii, a szczególnie badań dotyczących okresu XX-lecia Międzywojennego w Polsce?.
